Realizacja zadań związanych ze sprawami społecznymi, rodziną oraz zdrowiem stanowi odzwierciedlenie działań podejmowanych na podstawie polityk programów i strategii przyjętych przez Władze Gminy Wielowieś. Do najważniejszych z nich należą:

• 1. • Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych,

     • Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Wielowieś na lata 2022-2024,

     • Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2023-2027,

     • Program Osłonowy w Zakresie Dożywiania "Pomoc Gminy w Zakresie Dożywiania na lata 2019-2023",

     • Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Gminy Wielowieś na lata 2023-2025.

Dokładniejszy opis wskazanych powyżej programów znajduje się w części raportu poświęconej realizowanym politykom, programom i strategiom.

Aktualny poziom wydatków na pomoc społeczną i wsparcie dla rodziny w 2023 r. wiąże się z kontynuowaniem działań Gminy Wielowieś związanych ze wsparciem materialnym dla mieszkańców. Niemniej, warto zauważyć, że wpływ na malejącą tendencję ma znacząco odznaczający się w 2022 r. poziom wydatków na wypłacone świadczenia wychowawcze („500+”), podczas gdy w 2023 r. w budżecie gminy wydatki na ten cel uległy znaczącemu zmniejszeniu, gdyż zadanie to przejął ZUS. Kluczowa część środków zrealizowanych przez gminę w 2022 r. dotyczyła również wypłaty dodatku osłonowego i węglowego dla mieszkańców oraz świadczeń społecznych związanych z udzielaniem pomocy obywatelom Ukrainy, podczas gdy w 2023 r. charakteryzowały się one znacznie niższym poziomem.

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie tym sytuacjom przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. 

Zakres pomocy społecznej obejmował zadania określone w ustawie o pomocy społecznej. Ośrodek Pomocy Społecznej wykonywał także zadania wynikające z innych aktów prawnych m.in. z ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy czy ustaw o dodatku węglowym, elektrycznym.

Obecna struktura organizacyjna Ośrodka Pomocy Społecznej jest odpowiedzią na diagnozowane na przestrzeni wielu lat potrzeby środowiska lokalnego, określone w oparciu o analizę i ocenę występujących zjawisk, powodujących zapotrzebowanie na różne formy wsparcia. 

Łącznie na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w 2023 r. OPS wydatkował 3.324.373,62 zł w tym zadania zlecone: 1.533.012,94 zł, zadania własne wojewody: 206.874,93 zł, zadania własne gmina : 1.584.485,75 zł. Tak wysokie zmniejszenie wydatków w stosunku do 2022 r. spowodowane było m.in. przeniesieniem realizacji Programu 500+ do ZUS.

Źródłem finansowania zadań realizowanych przez OPS są: 

• środki własne gminy, 

• dotacje do zadań własnych, 

• oraz dotacje do zadań zleconych.

W trakcie 2023 r. OPS kompleksowo realizował zadania własne oraz zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej. Dodatkowo, pozyskano środki oraz inne świadczenia ze źródeł zewnętrznych, np. w ramach programów "Posiłek w szkole i w domu na lata 2019-2023", czy "Opieka wytchnieniowa". Ponadto, w ramach prowadzonej działalności statutowej OPS w swojej bieżącej pracy realizował projekty socjalne i działania środowiskowe, m.in. prowadzenie Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej.

Z analizy danych ośrodka wynika iż na przestrzeni 2023 r. zanotowano zmiany w zakresie występowania dysfunkcji w środowiskach, które miały tendencje głównie malejące we wszystkich grupach. Wpływ na spadek dysfunkcji w rodzinach głównie był spowodowany wzrostem wynagrodzeń gdzie zanotowano spadek osób ubiegających się w OPS o pomoc. Problemem, który od lat nasila się sukcesywnie to starzejące się społeczeństwo i brak osób młodych zobowiązanych do opieki nad rodzicami lub dziadkami. Usługi opiekuńcze świadczone przez Ośrodek Pomocy Społecznej cieszą się dużym zainteresowaniem głównie wśród osób starszych i schorowanych, które wymagają pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Swoim terenem działania Ośrodek obejmuje 12 sołectw. Do wykonywania zadań obecnie zatrudnionych jest m.in.:

• • trzech pracowników socjalnych, 

  • asystent rodziny, 

  • opiekun w ośrodku pomocy społecznej (dział pomocy społecznej),

  • inspektor w dziale świadczeń rodzinnych, 

  • inspektor w dziale funduszu alimentacyjnego oraz dodatków mieszkaniowych i energetycznych,

  • podinspektor do obsługi Kart Dużej Rodziny.

Przyczyny korzystania z pomocy społecznej w 2023 r. 

Aby uzyskać pomoc ze strony OPS rodzina lub osoba ubiegająca się o pomoc musi spełnić co najmniej dwie przesłanki tj. po pierwsze dochód osoby lub rodziny nie może przekroczyć kryterium ustawowego, po drugie musi wystąpić co najmniej jedna przesłanka, o której mowa w ustawie o pomocy społecznej.

Ośrodek Pomocy Społecznej wspiera osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Dla porównania warto dodać, że główne powody korzystania z pomocy społecznej były podobne do występujących rok wcześniej:

• w 2023 r. świadczeniami pieniężnymi objęto 35 rodzin, a niepieniężnymi 23 rodziny. 

• pracę socjalną świadczono wobec 74 rodzin.

wybrane zadania realizowane w ramach pomocy społecznej i wsparcia rodziny w 2023 r.

Ochrona zdrowia to sektor, który często nie charakteryzuje się wysokimi wydatkami, ale pomimo tego, zakres realizowanych zadań pozostaje zróżnicowany. Podstawowe obowiązki gminy w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o samorządzie gminnym, która wskazuje, iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, wśród których uwzględnia się m.in. sprawy ochrony zdrowia. Jednakże szczegółowe kompetencje określają także inne akty prawne, w szczególności ustawy, które dotyczą przedsięwzięć związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz przeciwdziałaniem narkomanii.

Corocznym przedsięwzięciem realizowanym przez gminę były zadania określone w ramach programu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. W założeniu uwzględniał on tworzenie warunków przeciwdziałających problemom związanym z uzależnieniami i przemocą w rodzinie, a także działania na rzecz ograniczenia dostępności do alkoholu oraz profilaktykę uzależnień zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.

Łączne wydatki w ochronie zdrowia w 2023 r. wyniosły ponad 309 tys. zł, w tym najwyższą kwotę wydatkowano w zakresie zadania dotyczącego ochrony i promocji zdrowia powierzonego w drodze konkursu Caritasowi diecezji Gliwickiej oraz przedsięwzięć dotyczących profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. W głównej mierze skupiały się one na zwiększeniu dostępności do instytucji wspomagających proces leczenia oraz rehabilitacji osób nadużywających substancji psychoaktywnych i ich rodzin, a także na poprawie skoordynowanych działań profilaktycznych, informacyjnych, edukacyjnych i szkoleniowych. 

Na rzecz ochrony zdrowia w 2023 r. podjęte zostały również inne działania obejmujące współpracę z organizacjami pozarządowymi. Dzięki temu kontynuowano realizację zadań z zakresu ochrony i promocji zdrowia w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej. 

Dokładniejszy opis zadań zrealizowanych w ramach pożytku publicznego znajduje się w części raportu dotyczącej Współpracy z NGO.